معرفتشناسی همواره یکی از شاخههای مورد بحث و بسیار با اهمیت فلسفه در قرن بیستم بوده است. نقطه عطفی که درتاریخ تفکر فلسفی، شروعش اندیشههای کانت بود، در قرن بیستم با تمرکز بر دیدگاه معرفت شناختی ای بهنام مبناگرایی سنتی و درون گرایی معرفتشناختی، حرکتی آرام به خودگرفته بود که مقاله سه صفحه ای ادموند گتیه باعنوان «آیا باورصادق موجه، علم است؟» این آرامش را به هم زد. به جرئت میتوان گفت که این مقاله، مو...

یکی از عوامل اساسی در پیدایش اختلاف بر سر تعداد آیات منسوخه قرآن، عدم توجه دقیق به اصطلاحات قریب المعنی و خلط مباحث مختلف در این حوزه بوده است. دانشمندان متقدم علوم قرآن ، عالمانه یا از سر تسامح ، وجوه ممیزه نسخ با تخصیص ، انساء تقبید ، استثنا و ... را در نظر نگرفته و حکم نسخ بسیاری از آیات قرآن را صادر کرده اند، لکن متأخرین در نقد این رویه تمامی مساعی خویش را به کار برده اند . در مقاله حاضر پس...

یکی از عوامل اساسی در پیدایش اختلاف بر سر تعداد آیات منسوخه قرآن، عدم توجه دقیق به اصطلاحات قریب المعنی و خلط مباحث مختلف در این حوزه بوده است. دانشمندان متقدم علوم قرآن ، عالمانه یا از سر تسامح ، وجوه ممیزه نسخ با تخصیص ، انساء تقبید ، استثنا و ... را در نظر نگرفته و حکم نسخ بسیاری از آیات قرآن را صادر کرده اند، لکن متأخرین در نقد این رویه تمامی مساعی خویش را به کار برده اند . در مقاله حاضر پس...

 راه معرفت چگونه راهی است؟ چه فراز و نشیب­هایی دارد؟ معرفت صحیح و واقعی چیست و شرایط و راهکارهای آن کدام است؟ پرسش­هایی از محضر عالم و عارف نمونه، امام خمینی است که با توجه به سیرة عملی و آثار علمی و عرفانی ایشان و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، پاسخ داده شده است. شاید طرح پرسش نیز از توجه به همین منابع، سرچشمه گرفته و ناشی از سرگردانی در برابر گرایش فطری و احساس وظیفه نسبت به علم، نگاه قرآ...

تاریخ تفکر دینی و عقلی، میزبانِ اندیشه های متعدّدی دربارة اثبات وجود خداوند بوده است. در این میان، اندیشمندان حوزة دین به سه نوع از براهینِ غایت شناختی (teleological)، وجود شناختی(ontological) و کیهان شناختی(cosmological)،  توجه کرده اند. آلوین پلنتینگا را می توان شخصیتی دانست که بر این طرق سه گانه، طریقة چهارمی می افزاید. در واقع، تلاش وی در این زمینه، قابلیت آن را دارد که با عنوان «برهان معرفت ش...

برخی از لغزش های نظری و عملی در عرصهٴ عرفان، ناشی از عدم توجه به تبیین صحیح معرفت عرفانی و معیارهای ارزیابی آن است. این نوشتار با هدف پیشگیری از چنین لغزش هایی بر آن است که ضمن تبیین معرفت عرفانی و تفکیک آن از سایر معرفت ها، و کیفیت دستیابی به حقایق از این طریق، به واکاوی معیارهای ارزیابی معرفت عرفانی بپردازد.

در بن نظریه‌ی معرفت پلانتینگا، خدا در مقام ایجاد معرفت در فاعل شناسا چنان نقش پررنگی ایفا نموده که جایگاه فاعل شناسا متزلزل می‌شود و این نگاه ناخواسته به‌سوی نظریه‌های معرفت طبیعت‌گرایانه متمایل می‌شود. ازنظر پلانتینگا برای حل مشکل گتیه لازم است آگاهی و وظیفه از فرایند شناخت حذف شود. ولی با حذف این دو و اراده‌ی فاعل شناسا، نظریه‌ی وی که یک دستگاه اعتمادگرای فضیلت‌محور است، می‌تواند معضل‌های شنا...

بخش اول از نخستین خطبۀ نهج البلاغه، بیانی برهانی در توصیف و تبیین مراتب دین، معرفت، اخلاص و توحید باری تعالی است. امیر‌المومنین علیه السلام در عبارت «کمال معرفته التصدیق به» از این خطبه، به بیان رابطۀ معرفت باری تعالی با تصدیق او می پردازد. پژوهش جاری در صدد است تا با روی آورد تحلیلی - منطقی و ابزارهای مخلتف آن، چگونگی ارتباط و انسجام «معرفت باری تعالی» با «تصدیق او» در گزارۀ مذکور از نهج البل...